جنگ روایت‌ها؛

اگر نان ندارند کیک بخورند

  محمد هدایتی

« اگر نان ندارند، کیک بخورند». این نقل قولِ منتسب به ماری آنتوانت بارها و بارها تکرار شده و حالا در تاریخ مطالعه انقلاب‌ها و قیام‌های مردمی، شان و جایگاهی نمادین دارد. گویا در روزهای منتهی به انقلاب فرانسه در 1789، در روزگاری که فقر بر مردم غلبه کرده بود و طبقه حاکم در تنعمِ شکوهِ درباری مستغرق، به ماری آنتوانت، ملکه فرانسه و همسر لویی شانزدهم از آنچه به مردم می‌گذرد می‌گویند و اینکه مردم نان برای خوردن ندارند. و او در جواب چنین جمله‌ای گفته که خبر از بی‌خبری او از عالم واقع یا بی‌اعتنایی‌اش به سرنوشت مردم می‌دهد. آن روزها «نان» قوت غالب دهقانان و طبقه کارگر فرانسوی بود و طبق برآوردها پنجاه درصد از درآمدشان تنها صرف نان می‌شد.  ماری آنتوانت در فرانسه چهره‌ای منفور بود. در اصل اتریشی بود و نه فرانسوی، سری سودایی هم داشت و جاه‌طلبی‌هایی و می‌گفتند مخارج بسیار دربار و اسراف‌کاری‌های او خود از عوامل انقلاب بوده. مادام ضرر «Madam Deficit» لقبش داده بودند، کنایه از ولخرجی‌ها و ضرر و زیان‌هایی که به بار می‌آورد. دست آخر هم همراه با همسرش به گیوتین سپرده شدند.

اما این انتساب، انتسابی غلط است. آن جمله را که ماری آنتوانت نگفته بود و این نقل قول سال‌ها به غلط به او منتسب شده و هنوز هم می‌شود. ماری آنتوانت با آن چهره‌ای که از او ثبت شده منطقاً می‌توانست گوینده این جمله باشد اما نبوده. حداقل می‌دانیم که سال‌ها پیش از انقلاب، ژان ژاک روسو در کتاب «اعترافات» این جمله را در بخش ششم کتابش آورده است، به نقل از شاهدختی که گویا در پاسخ به این اعتراض که دهقانان نانی برای خوردن ندارند گفته «خب کیک بخورند». روسو کتاب را  در سال 1765 نوشته و کتاب در سال 1782 منتشر شد؛ پیش از انقلاب. روسو در کتاب روزی را به یاد می‌آورد که در جستجوی نانی بود، تا با نوشیدنی‌ای که دزدیده بخورد و آن روز پیش از واردشدن به نانوایی ناگهان این گفته شاهدخت را که قبلاً شنیده به یاد می‌آورد. جالب اینجاست که حدود پنجاه سال بعد از اعدام ماری آنتوانت است، در سال 1843،  که برای اولین بار این گفته به او منتسب می‌شود.

روایت‌ها پیرامون اتفاقات و شخصیت‌های تاریخی دائماً در معرض بازنویسی هستند، در معرض کم یا زیاد شدن. نوعی بازنویسی تاریخ. و خب گاهی برخی روایت‌ها آنچنان جایگیر می‌شوند که از هر واقعیتی واقعی‌تر جلوه می‌کنند. و اینچنین است که «روایت» تا بدین اندازه مهم می‌شود و انگار از یک جایی برنده کسی است که جنگ روایت‌ها را ببرد.

محمد ترکمانه مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) ضمن بازدید از جشنواره وحدت اقوام ایرانی با عنوان «ایران عزیز» گفت: جشنواره‌هایی مانند «ایران عزیز» هم به اقتصاد مردم کمک می‌کند و چرخ اقتصاد روستاها و مناطق محروم را می‌چرخاند و هم در بین جوانان شور و نشاط می‌آفریند.

به گزارش امتیاز؛ محمد ترکمانه مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در حاشیه بازدید از جشنواره «ایران عزیز» با بیان اینکه برگزاری این جشنواره یک اتفاق بسیار بزرگ و مهم است، اضافه کرد: به ویژه که این جشنواره بعد از چند سال کمرنگ بودن فعالیت‌های فرهنگی و هنری به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزار می‌شود. سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با همکاری مجموعه‌های دیگر یک جشنواره عظیم در ابعاد ملی برپا کرده که ۳۵۰ غرفه از همه اقوام ایرانی در آن حضور دارند.

وی اجتماع نمایندگانی از اقوام گوناگون کشور را یک اتفاق مبارک و کم‌نظیر دانست و افزود: این جشنواره فرصت خیلی خوبی برای کارآفرینان، مجموعه‌ها و افرادی فراهم می‌کند که در استان‌های گوناگون مشغول به فعالیت و کسب درآمد هستند. این افراد می‌توانند در جشنواره «ایران عزیز» حاضر شوند و هنر خود را عرضه کنند تا مردم پایتخت این هنر را ببینند و محصولات مورد نظرشان را انتخاب کنند. این باعث شکل‌گیری یک ارتباط اقتصادی می‌شود و علاوه بر آن، زمینه آشنایی مردم با اقوام ایرانی را فراهم می‌کند.

ترکمانه با اشاره به همکاری با سازمان فرهنگی هنری در برگزاری جشنواره گفت: بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) سعی کرد در این کار مشارکت کند و حدود ۵۰ غرفه از کسب و کارهایی هستند که بنیاد در مناطق محروم کشور از آنها حمایت کرده و خدا را شکر الان به حدی رسیده‌اند که می‌توانند در چنین جشنواره‌هایی حاضر شوند و محصولاتشان را عرضه کنند. این غرفه‌ها با استقبال خیلی خوب بازدیدکنندگان روبه‌رو شده است.

وی اظهار کرد: اینکه همه اقوام ایرانی دور یک دریاچه گرد هم آمده‌اند و مردم در یک نگاه می‌توانند همه اینها را ببینند، باعث ایجاد همدلی و ارتباط صمیمی بین اقوام و به تبع آن افزایش انسجام و وحدت ملی می‌شود. جشنواره «ایران عزیز» شروع خیلی خوبی در کلان‌شهر تهران بود و امیدواریم بتوانیم این برنامه را در استان‌های دیگر ایران هم گسترش دهیم. ضمن اینکه می‌توان در برگزاری جشنواره «ایران عزیز» استمرار داشت و در مقاطع مختلف سال، به جنبه‌های دیگر اقوام ایرانی پرداخت.

مدیرعامل بنیاد برکت در پایان عنوان کرد: این جشنواره‌ها هم به اقتصاد مردم کمک می‌کند و چرخ اقتصاد روستاها و مناطق محروم را می‌چرخاند و هم به ویژه در بین جوانان شور و نشاط می‌آفریند.

علاقه‌مندان برای بهره بردن از برنامه‌های جشنواره «ایران عزیز» می‌توانند از ۲۰ تا ۲۹ مهرماه هر روز از ساعت ۱۵ تا ۲۲ به دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) واقع در تهران، انتهای بزرگراه همت غرب مراجعه کنند. همچنین اطلاعات تکمیلی در پرتال جشنواره به نشانی iran.farhangsara.ir در دسترس علاقه‌مندان است.