مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» وابسته به فرهنگستان هنر به‌تازگی کتاب «مسجد سنجیده قزوین» نوشته لیلا قاسمی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۱۸۰ صفحه و بهای ۱۱۰ هزار تومان منتشر کرده است.

مسجد سنجیده قزوین بنایی در کنارِ راه کهنِ قزوین به ری است و در محله قدیمی راهْ‌ری قرار دارد. این بنا در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۱۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بخش قدیمیِ این بنا امروز، گنبدخانه‌ای با درگاه‌های متعدد است که محراب کنار یکی از آنهاست. مشخص نیست صورتِ اصیلِ این بنا چگونه بوده، به دستور چه کسی ساخته شده و به چه علت و در چه دوره‌ای تغییر کاربری داده است.

در زیرِ کفِ گنبدخانه نیز توده‌ای سنگ‌چین کشف شده که برابهامات بنا افزوده است. مسجد سنجیده در دو ضلع مشرف به گذر بوده و در هر ضلع دارای سه راه ارتباطی است. این مسجد دارای گنبدی به سبک سلجوقی، مناره کوتاه و تزئینات مقرنس در زیر گنبد است. همچنین این مسجد سردابه‌ای با شباهت‌های بسیار زیاد به معابد مهری ایران باستان دارد.

نویسنده در این کتاب بر آن است تا با بررسی میراث مکتوب، روایت‌های شفاهی، منابع مصور و شواهد کالبدی، به صورت و کاربریِ اصیل بنا پی ببرد و روایتِ دیگری از بنای مسجد سنجیده قزوین را عرضه کند.

 

 ️ مستوره برادران نصیری

به گفته یکی از اعضای شورای شهر پیشین در سال ۹۱ این دیوارنگاره مصوبه و مجوزی از سوی شورای شهر یا شهرداری تهران نداشته است اما: «اینکه بعدها سازمان اوج برای این دیوارنگاره دنبال مجوز بوده یا خیر و اینکه مجوزی صادر شده، اطلاع دقیقی ندارم و بعید می‌دانم که بعدها چنین مجوزی صادر شده باشد.»

هیچ‌کس نمی‌داند اولین بار چه کسی پیشنهاد داد که در میدانی میان طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه، جایی که تهران سهم طبقه متوسط می‌شود، یک تابلوی عظیم تبلیغاتی با ابعاد ۱۸۵۰*۴۷۵۰ سانتی‌متر نصب شود که بنرهایش در مناسبت‌های مختلف بارها و بارها به محلی میان چالش موافقان و مخالفان تبدیل شود.

چه آن روزی که بنری به مناسبت جام‌جهانی و هوادارانش بدون تصویری از زنان منتشر شد،‌ چه بنری در پنج‌شنبه گذشته با عنوان زنان سرزمین من با تصاویری از زنانی که به انتشار عکس‌شان اعتراض داشتند، بنری که عمرش به یک شبانه‌روز قد نداد.

این تابلوی عظیم که گویا بزرگ‌ترین تابلوی تبلیغاتی ایران و حتی منطقه محسوب می‌شود، به دیوارنگاره میدان ولی‌عصر شهرت دارد و بهمن ماه ده سال پیش، یعنی سال ۱۳۹۱ ساخته شده است.

متولی اصلی این دیوارنگاره سازمان هنری رسانه‌ای اوج متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است،‌ در توضیح مختصری که درباره این تابلوی تبلیغاتی روی سایت این سازمان قرار گرفته، نوشته شده است: «...از دیگر اهمیت‌های دیوارنگاره میدان ولیعصر می‌توان به به‌روز بودن، پیام داشتن و گرافیک خوبِ این دیوارنگاره اشاره کرد که این نکات باعث ایجاد بحث و گفت‌وگو میان مردم و کارشناسان شده و دقیقا به همین علت است که آنها دیوارنگاره میدان ولیعصر را یک رسانه مؤثر می‌دانند.»

البته این تنها رسانه موجود در ایران است که ظاهرا برای تاسیس، مراحل دریافت مجوز را سپری نکرده است. آن طور که محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر پیشین تهران به خبرآنلاین می‌گوید، این فضا از سال ۹۱ با درخواست سازمان هنری رسانه‌ای اوج، در زمان شهرداری محمدباقر قالیباف،‌ بدون طی کردن سازوکارهای اداری به این سازمان واگذار شده است.

او می‌گوید: «نصب این‌گونه تابلوهای تبلیغاتی با توجه به مصوبات موجود با اجازه و مجوز سازمان زیباسازی شهرداری تهران که در ذیل معاونت خدمات شهری انجام وظیفه می‌کند، انجام می‌شود، از آنجایی که تابلوهای تبلیغاتی جزو منابع درآمدی شهرداری‌ها محسوب می‌شود، معمولا طی مزایده‌هایی این تابلوها در اختیار شرکت‌ها و نهادها قرار می‌گیرد.»

او تاکید می‌کند: «اما این دیوارنگاره در کنار تعداد قابل توجهی از تابلوها و عرشه‌های موجود در خیابان‌ها و اتوبان‌های شهر تهران کلا در اختیار سازمان اوج است و زیرنظر شهرداری تهران نبوده و نیست.»

به گفته حق‌شناس در سال ۹۱ این دیوارنگاره مصوبه و مجوزی از سوی شورای شهر یا شهرداری تهران نداشته است اما: «اینکه بعدها سازمان اوج برای این دیوارنگاره دنبال مجوز بوده یا خیر و اینکه مجوزی صادر شده، اطلاع دقیقی ندارم و بعید می‌دانم که بعدها چنین مجوزی صادر شده باشد.»

کدام محتوا، کدام تایید؟

جنجالی که پنج‌شنبه گذشته با نصب تصاویری از فروغ‌فرخزاد، مه‌لقا ملاح، توران میرهادی، سیمین دانشور، پروین اعتصامی، ایران درودی، فاطمه معتمدآریا، مرضیه برومند، نفسیه مرشدزاده، مریم میرزاخانی و ... به وجود آمد، این سوال را در ذهن‌ها پررنگ کرد که چه کسی درباره محتوای منتشرشده در این دیوارنگاره تصمیم می‌گیرد و مجوز و تاییدیه آن از کجا می‌آید؟

براساس قوانین شهری محتوای همه تابلوهای تجاری و فرهنگی پایتخت در کمیته تبلیغات فرهنگی سازمان زیباسازی شهر تهران باید تایید و سپس اجازه اکران پیدا کند،‌ اما ظاهرا این قانون سفت و سخت، شامل حال این دیوارنگاره نیست، و جایی در اتاق فکر یا شبیه به آن در سازمان اوج درباره محتوای آن تصمیم می‌گیرد.

این اتاق فکر البته پیش از این نیز وقتی پای زنان در میان بود، باز مجبور شد دستور دهد که بنر اکران شده حذف شود. دیوارنگاره «با هم قهرمانیم؛ یک ملت، یک ضربان» در خرداد ۱۳۹۷ که ایران به جام جهانی فوتبال راه یافته بود، به دلیل اینکه همه حاضران در تصویر منتشر شده مردان بودند، مورد انتقادات شدید قرار گرفت و جایش را با تصویری دیگر که فقط یک زن در آن حضور داشت،‌عوض کرد.

دیوار مهربانی!

سوال دومی که دست‌کم در شبکه‌های اجتماعی بعد از دیوارنگاره زنان سرزمین من، بارها تکرار شد به هزینه نصب تصاویر منتشر شده برمی‌گشت. سوالی که به شکل دیگری از سوی عضو شورای شهر پنجم پاسخ داده می‌شود: «پیش از اینکه بیاییم درنظر بگیریم هربار چاپ این بنرها چقدر تمام می‌شود، بیاییم به هزینه‌های اولیه این کار هم فکر کنیم، این تابلوی عظیم که بخش مهمی از میدان ولیعصر را به خود اختصاص داده، جلوی یک ساختمان نصب شده که قطعا هزینه‌ای بابت این کار باید به صاحبان حقیقی یا حقوقی آن از سوی اوج پرداخت شود، فارغ از این موضوع با توجه به ابعاد و موقعیت تجاری این مکان آنچه که باید به عنوان حق شهروندان از درآمد واگذاری این تابلو صرف شهر شود،‌ رایگان در اختیار یک سازمان قرار گرفته است.»

حق‌شناس می‌گوید: «مطمئنا همه برندهای تجاری مشتاق هستند حتی به اندازه یک روز هم که شده از این امکان وسیع تبلیغاتی با پرداخت هزینه کلان استفاده کنند در حالی که این فضا بدون توجه به حق شهروندان به راحتی واگذار شده و به نظرم آقای قالیباف باید دراین‌باره پاسخگو باشد.»

میلیون‌ها تومان یک شبه دور انداخته شد

هرچند که عضو پیشین شورای شهر تهران اطلاع دقیقی از هزینه هربار چاپ و اکران این دیوارنگاره ندارد اما در سال ۱۳۹۷، محمد ذوقی، مدیر روابط‌عمومی وقت سازمان اوج در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که هزینه طراحی، چاپ و نصب هر دیوارنگاره حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان است. اما با گذشت ۴ سال از آن گفت‌وگو همه چیز تغییر کرده است، صاحب یک شرکت تبلیغاتی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «بسته به جنس و نوع جوهر به کار رفته، برای هر متر از این نوع تبلیغات حدود ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان پرداخت می‌شود که برای این سازه با حدود هزار متر مربع حدود ۵۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان هزینه بنر و چاپ خواهد بود.»

او ادامه می‌دهد: «حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون تومان هم هزینه نصب این سازه را باید محاسبه کنید که در کل بین ۷۰ تا ۱۸۰ میلیون تومان هر بار تعویض تبلیغات این دیواره آب می‌خورد.»

با این تفاسیر چه با مجوز، چه بدون مجوز، طراحان این دیوارنگاره اگر حق‌ شهروندان را در نظر بگیرند، حتی اگر از زنان سرزمین‌مان اجازه‌ای برای انتشار عکس‌های‌شان نمی‌گیرند، بهتر است قبل از همه این هزینه‌ها محتوا را بیشتر بسنجند. به این ترتیب شاید آن همه هزینه با دلخوری و هزاران واکنش منفی، یک شبه راهی سطل زباله نشود.

دهگانه مواجهه مؤثر رسانه‌ای در بزنگاه‌های اجتماعی

کانون پرورش فکری در پی همکاری‌ بین‌المللی و ارتباط با همسایه‌ها

حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در گفت و گو ، با اشاره به برنامه‌های آینده کانون در حوزه بین الملل گفت: در راستای تبادلات فرهنگی و هنری برنامه‌هایی برای حوزه بین‌الملل داریم تا در این حوزه تقویت شویم و بتوانیم اقدامات مؤثری را محقق کنیم.

وی ادامه داد: توسعه فعالیت‌های بین المللی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دستور کارماست و در این زمینه قصد داریم با کشورهای همسایه همچون سوریه و عراق همکاری‌های مشترکی داشته باشیم.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: اخیراً نوری وزیر آموزش و پرورش، به عنوان رابط میان ایران و سوریه انتخاب شده‌اند، به همین منظور کانون هم در این زمینه سعی دارد برنامه‌هایی را در جهت تحقق این امر و تقویت تبادلات فرهنگی و هنری، تجربه‌ها و دانش میان دو کشور داشته باشد.

علامتی گفت: دو کشور ایران و سوریه باید در زمینه آموزش و پرورش همکاری‌های مشترکی داشته باشند تا این همکاری‌ها منجر به تبادل دانش و اطلاعات شود.

 

جوادی «سعادت در نگاه سهروردی» را واکاوی می‌کند

سی‌امین نشست از مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ی سهروردی با عنوان «سعادت در نگاه سهروردی: تأملی در سازگاری آن با مبانی و اصول اخلاق متعارف عقلانی» روز چهارشنبه ۲۷ مهر با سخنرانی محسن جوادی در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار می‌شود.

سعادت‌باوری یکی از ویژگی‌های اصلی تفکر فلسفی اسلامی است. البته در مورد ماهیت آن و یا امکان و چگونگی تحصیل آن در حیات این جهانی بحث و گفت‌وگوهای زیادی است که در جای خود مهم است. اما موضوع این گفتار بررسی دقیق تعریف‌هایی از سعادت است که در آثار سهروردی دیده می‌شود و جان مایه آنها ربط دادن سعادت به رهایی از غل و زنجیرهای حیات مادی است.

آیا چنین نگرشی به سعادت با پیش‌فرض‌ها و اصول اخلاق متعارف سازگار است یا اینکه چنان‌که برخی ادعا کرده‌اند در تعارض با اندیشه اخلاقی عقلانی متعارف است.

این نشست توسط مرکز فرهنگی شهر کتاب روز چهارشنبه ۲۷ مهر از ساعت ۱۵ برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را از اینستاگرام مرکز فرهنگی شهرکتاب به نشانی ketabofarhang، کانال تلگرام bookcitycc و صفحه‌ی این مرکز در آپارات پیگیری کنند.

 

رمان «قلعه محافظان» به چاپ ششم رسید

رمان «قلعه محافظان» نوشته فاطمه مسعودی داستان بازگشت چهار پرنده از دنیای مردگان است که سرشار از اتفاقات شگفت انگیزی است و توسط انتشارات کتابستان به چاپ ششم رسید.

این کتاب داستان چهار پرنده به نام‌های ارمیا، سورن، سموئیل و دایان، است که معجزه‌وار از دنیای مردگان بازگشتند و تصمیم گرفتند قلعه محافظان را بنا کنند تا با تربیت نگهبانان جدید، آموزگاران و راهنمایانی علیه لشکر تاریکی باشند.

سال‌ها از ساخته شدن قلعه محافظان گذشته است. ارمیا و سموئیل به شکل مرموزی مرده‌اند و سورن ناپدید شده است. در آزمون امسال، یک شرکت‌کننده توجه همه را به خود جلب کرده است؛ بُرنا، نواده ارمیا. اما برنا نشانی از شایستگی به همراه ندارد. گرچه این تمام ماجرا این نیست. وارد شدن به جنگل تاریکی، حتی آغاز ماجرا هم حساب نمی‌شود. او باید راز مرگ ارمیا را کشف کند. باید بال بزند تا علی را پیدا کند. ارمیا فکر می‌کند این بایدها برایش زیاد است اما وقتی راز مرگ جد بزرگش را پیدا کند دنیا همانند قبل خواهد ماند؟

چاپ ششم این کتاب در ۱۷۶ صفحه و قیمت ۵۳ هزار تومان روانه بازار شده است.

 

«فرهنگ» چگونه به ما رسید؟

ریشۀ واژۀ «فرهنگ» از ارزش معنوی یعنی غیرمادی مفهوم فرهنگ نشان دارد و علامت آن است که این واژه در نظر ایرانیان به معنی مجموعه‌ای از اطلاعات و تجارب و آدابی بود که به فرد کاردانی لیاقت و ادب اجتماعی ارزانی کند.

ذبیح الله صفا (پژوهشگر، مترجم، مصحح متون و استاد فقید دانشگاه تهران) در بخشی از نوشته‌ای با عنوان «سیاست فرهنگی در ایران» (فرهنگ و زندگی، سال ۱۳۵۳، شماره ۱۵ (ویژۀ سیاست فرهنگی)) دراین‌باره توضیح داده است: «دربارۀ مفهوم و معنای کلمۀ «فرهنگ» بحث‌ها طولانی و مختلف است. اجازه دهید که نخست مروری در معنی فارسی این کلمه بکنیم. کلمۀ frahang در زبان پهلوی و «فرهنگ» در فارسی به معنی خرد و دانش و تربیت و ادب و آموختگی و داشتن هر نوع آمادگی در انواع خدمات اجتماعی و تربیتی است. از همین ریشه در پهلوی کلمۀ frahangistan یعنی مدرسه، مصدر frahakhtan یعنی تربیت کردن و اسم مصدر frahakhtih و frahakhtkarih؛ و در فارسی فرهیختن و فرهیختگی و فرهیخته و فرهنگی و فرهنگستان داریم. این معانی که اینجا محل بحث طولانی دربارۀ آنها و موارد استعمالشان نیست، همگی نشان از ارزش معنوی یعنی غیرمادی مفهوم فرهنگ می‌دهند و علامت آن هستند که کلمۀ مذکور در نظر ایرانیان به معنی مجموعه‌ای از اطلاعات و تجارب و آدابی بود که به فرد کاردانی لیاقت و ادب اجتماعی ارزانی کند. بنابراین در زبان پهلوانی و پارسی دری معنای فرهنگ جزئی بود از مفهوم وسیع‌تری که اکنون برای آن می‌پنداریم و بیشتر شامل آگاهی از هنرهای معمول، علوم متداولۀ زمان، حکمت‌ها، و اندرزها و رهنمایی‌های اجتماعی، آداب مقبول زمان و اطلاعات عمومی می‌گردید و بی‌شباهت به «ادب» در تمدن اسلامی نبود که در تعریف آن می‌گفتند: هو اخذ من کل شیء بطرف.