️ حمید حاجی زاده

وضعیت اینترنت درکشورمان این روزها صدای همه را درآورده است.توگویی بدون آن که طرح موسوم به صیانت أصلا به رای گذاشته شود قدم به قدم در حال اجراست، طرحی که آن قدر در میان مردم مخالف داشت که مانند فرزندی سرراهی کسی مسئولیتش را قبول نکرد.قرار است این قطار به اصطلاح پیشرفت اینترنت به کدام ایستگاه برسد؟

پرده اول

برایم سایتی را باز می کنند و به من نشان می دهند که شرکتی فعال در حوزه هوش مصنوعی آن را درست یکهفته قبل به دنیا معرفی کرده است. از دید من چیزی شبیه معجزه است و از دید آن ها که در این کشور خارجی به داشتن اینترنت پر سرعت عادت دارند اتفاق خارق العاده ای نیست! حق هم دارند، وقتی همه مردم این جا به جدیدترین دستاوردهای علمی، پژوهشی، فنآوری و تحولات دسترسی دارند این که چیزی نیست. سایتی که برایم باز کرده اند سایتی است که در یک خط به آن می گویی مثلا نامه ای در دو صفحه برای فلان رفیقم با لحنی گلایه آمیز بنویس و از این که فلان کار را نکرده انتقاد کن. سایت هم در یک چشم به هم زدن نامه ای ادیبانه و محترمانه و در عین حال گلایه آمیز می نویسد و آن چنان موضوع را حرفه ای در متن توضیح می دهد که حس می کنی ادیبی پشت دستگاه نشسته است، حرفهایت را ناشنیده درک کرده و با حوصله برایت نامه نوشته است. با ذوق زدگی حالتهای مختلف، موضوعات مختلف، گیرندگان مختلف، احساسات متنوع و بالاخره در اندازه های مختلف را از سایت می خواهم و آن هم به زیبایی همه را انجام می دهد.

پرده دوم

نخبه هایی تحصیل کرده از دو دانشگاه برتر ایران را در اینجا دیدیم و راجع به موضوعی استارتاپی صحبت کردند. موضوع برای اولین بار در جهان انجام شده و در حوزه فنآوری سلامت است، تحول ارزشمندی در تشخیص أنواع سرطان. مراحل مقدماتی را انجام داده اند تا با کمک دولت این کشور، طرح را اجرایی کنند. من که قدری با این قبیل موضوعات آشنا هستم با آن ها وارد صحبت راجع به فنآوری آن می شوم. هر چه بیشتر توضیح می دهند بیشتر افسوس می خورم که چه دستاوردی را کشورمان دارد از دست می دهد. برایم جالب است که بدانم چه دلایلی آن ها را به این تغییر مکان واداشته است. نمی گویم مهاجرت، مهاجرت به تعبیر من بار معنایی خاصی دارد، رفتن از جایی به جایی از سر ضرورت با هدفی ارزشمند. این ها اضطرار را داشته اند و مجبور شده اند، اما ترجیحشان ماندن بوده است اگر شرایط این گونه نمی شد.

پرده سوم

دو هفته قبل پزشک فوق تخصصی درست همینجا درد دل می کرد، آمده بود امتحان بدهد، امتحانی که پزشکان ایرانی برای ورود به بازار کار اینجا باید بدهند. او که دهها سال در بالاترین مرتبه علمی در علوم پزشکی در ایران خدمت کرده بود، آموزش داده بود، ریاست دانشگاه در رزومه اش داشت و جان بیماران بی شماری را نجات داده بود، حاضر شده بود که امتحان بدهد تا بتواند به جایی برود که برای او و توانایی های علمی او و برای زندگی او شرایط متناسبی فراهم باشد. غصه دار بود و می گفت چون از تخصصش در کشور در حد انگشت شمار است بسیاری از بیماران که شنیده اند دارد از ایران می روند گفته اند وقتی شما نباشید ما کجا باید برویم. غصه امان گرفت از شنیدن این درد دل. در این بین از دستاوردی صحبت می کرد که حاصل سال ها پژوهش او بوده و آن را ارائه کرده و بدلایلی مورد عنایت قرار نگرفته بود.

پرده آخر

به ایران رسیده ام. تلفنم را که روشن می کنم، از اینترنت خبری نیست. از راننده تاکسی می پرسم، می گوید قبلا هر وقت احتمال می رفت که شهر شلوغ بشود اینترنت دچار اختلال می شد، الان که خبری هم نیست دیگر وضع کم و بیش همین است، پیام رسانهای خارجی که رفع فیلترشان وجه مشترک وعده های انتخاباتی شده بود هم به تاریخ پیوستند. این ها را راننده تاکسی می گوید، اما خودم هم می بینم که نه فیلترشکن کار می کند نه بدون فیلترشکن سایتهای خارجی (سایتهای غیر سیاسی و غیر پورن !) باز می شود. در این شرایط آدم حاضر است برای این که به دنیای اطلاعات وصل باشد از شرکتهای منسوب به آقازاده ها در آن سمت مرزها هم که شده فیلترشکن بخرد و گزارش وب گردی اش را از روی آدرس های جستجو (URL) بر روی میز نهادهای نظارتی قرار دهند اما کارهایش معطل نماند.در کشوری که رتبه دوم فیلترینگ اینترنت در دنیاست سخنگوی دولت می گوید که اینترنت فیلتر نیست و فقط دو پلتفرم خارجی آن هم به‌خاطر تخلفات فیلتر هستند، البته که آن قدر پهنای باند کم است که سایتهای خبری داخلی هم به زور باز می شود، چه برسد به سایتهای خارجی ! این وضع دیگر نیاز به فیلتر ندارد. او که لبخندزنان می گوید اصلا فیلترینگ ربطی به شورای عالی فضای مجازی ندارد و در اختیار شورای امنیت کشور است که عضو آن نیست از مسئولیت خود در رفع این مشکل صنف فناوری و عصبانیت مردم از وضعیت موجود حرفی نمی زند. بی دلیل نیست که روزنامه نگاری پیشنهاد اعزام ( مهاجرت زورکی) مسئولین و خانواده هایشان را داده است، گفته مسئولینی که علیه فضای مجازی حرف می زنند همراه با خانواده خود در جایی زندگی کنند که فقط اینترنت و پلتفرمهای داخلی داشته باشد و یا مقیم کره شمالی شوند تا از گزند فضای مجازی در امان باشند. من فکر می کنم کره شمالی گزینه بهتری باشد و باعث رشد علمی بچه هایشان شود زیرا به تازگی با ان قرارداد مبادله استاد و دانشجو بسته شده است! اتفاقا کره شمالی در رتبه بندی فیلترینگ به ایران که دوم در دنیاست ( و چین اولی) هم نمی رسد چرا که اصلا اینترنت جهانی به این معنا ندارد !حالا که بقول یک روزنامه ی بسیار اصولگرا، تنها در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از ایرانیان یعنی ۳/۳ درصد از جمعیت کشور به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند چه ایرادی دارد یک تعداد هم با این شیوه جلای وطن کنند، بخصوص آن که خیل آن مهاجران عازم کشورهای عربی و غربی هستند و کسی به شرق نمی رود و این گونه کمی تعادل برقرار می شود!