|
بهرهبرداری از ۳ طرح جمعآوری گازهای همراه تا پایان سال
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب از بهرهبرداری سه طرح جمعآوری گازهای همراه تا پایان سال خبر داد. ابراهیم پیرامون از پیشرفت طرحهای جمعآوری گازهای همراه بهعنوان مهمترین فعالیت در حوزه محیطزیست و حفظ سرمایههای ملی یاد کرد و گفت: راهاندازی بخش مشترک شیرینسازی آماک، تکمیل تعمیرات اساسی واحدهای تقویت فشار آماک در اهواز ۲، رفع مشکل کمپرسور پروپان کارخانه NGL۴۰۰ و راهاندازی NGL۲۰۰ آغاجاری، مهمترین عوامل مؤثر در میزان کاهش گازسوزی در این مدت بوده است. پیرامون با اشاره به راهاندازی دو ایستگاه تقویت فشار گاز در میدان نفتی گچساران در آیندهای نزدیک، اظهار کرد: با راهاندازی ایستگاه تقویت فشار گچساران ۲ شاهد کاهش مشعلسوزی به مقدار ۴۵ میلیون فوت مکعب در روز خواهیم بود؛ همچنین با راهاندازی ایستگاه تقویت فشار گچساران ۴، روزانه ۲۵ میلیون فوت مکعب گاز مشعل جمعآوری خواهد شد. وی تصریح کرد: مجموع این اقدامات سبب «جلوگیری از هدررفت سرمایههای ملی»، «حفاظت از محیطزیست» و «تأمین خوراک صنایع پتروشیمی» میشود و کمک مؤثری برای رفع بخشی از ناترازی گاز مورد نیاز سوخت زمستانی کشور است. مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با اشاره به ضرورت تأمین خوراک پتروشیمیها گفت: شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب بهمنظور جمعآوری و جلوگیری از سوزاندن ۲۵۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز، قراردادی با شرکت پتروشیمی مارون در ناحیه مارون و اهواز در قالب ۸ پروژه منعقد کرده است که مطابق برنامه تا پایان سال ۱۴۰۴ تمامی پروژههای مورد نظر تکمیل و در مدار عملیاتی قرار خواهند گرفت . «امتیاز» در مورد تلاش دولت برای پایداری جریان گاز گزارش میدهد؛
پایان ناترازی با اصلاحات «تدریجی» و «منطقی»
️ مینا نوروزی
حوه مصرف مسرفانه در بخش خانگی، تجاری، صنعتی و حملونقل سبب شده حجم تحویل گاز به بخش مولد کمتر شود و این موضوع در تضاد کامل با اهداف تعیینشده برای شرکت ملی گاز ایران و وزارت نفت در برنامه هفتم پیشرفت است که تأکید دارد ایران باید به قطب انرژی منطقه تبدیل شود.
چرا ایران با وجود تولید بالا، دچار ناترازی گاز است؟
موضوع ناترازی انرژی به یکی از چالشهای کشور در سالهای اخیر تبدیل شده که رفع آن نیازمند تغییر حکمرانی انرژی در کشور است.
سالانه با نزدیک شدن به فصل سرد سال و ورود نخستین موج سرمایی به کشور، اخبار مربوط به ناترازی انرژی بهویژه ناترازی گاز، توجه کارشناسان و صاحبنظران را به خود جلب میکند. هرچند در سالهای اخیر، با تدابیر و اقدامهای انجامشده از سوی مسئولان وزارت نفت تلاش شده است کمترین خلل در روند زندگی روزمره مردم وارد شود اما نگاهی به آمار و ارقام مصرف گاز طبیعی در کشور نشان میدهد موضوع ناترازی گاز همچنان یکی از دغدغههای و چالشهای حکمرانان و مسئولان محسوب میشود.
بر اساس آمارهای بینالمللی، ایران در سال ۲۰۲۳ با تولید ۲۹۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی، پس از آمریکا و روسیه، در رتبه سوم تولیدکنندگان برتر گاز در جهان قرار گرفته است. با توجه به این موضوع به نظر میرسد ایران در زمینه تولید گاز طبیعی، عملکرد قابل دفاع و حتی قابل تحسینی داشته است، اما با این مقدار تولید گاز طبیعی چرا کشور باید همچنان درگیر معضل ناترازی شود؟
این پرسش، پاسخی ساده دارد؛ ایران با وجود داشتن تنها یک درصد از جمعیت جهان، به تنهایی حدود ۶ درصد از گاز طبیعی دنیا را مصرف میکند و رتبه چهارم مصرفکنندگان گاز در جهان را به خود اختصاص داده است. گذشته از وضعیت نامناسب شاخص شدت انرژی در ایران - متأسفانه از این حیث بدترین عملکرد در بین کشورهای دنیا را داریم - که ریشه در مسائل مختلفی دارد و در این گزارش به آن پرداخته نشده است، حقیقت این است که تأمین انرژی در ایران بهشدت به گاز طبیعی وابسته است تا جایی که برخی آمارها نشان میدهد ۷۲ درصد از انرژی مصرفی از طریق گاز تأمین میشود.
نیروگاهها، دومین مصرفکننده عمده گاز
نگاهی به وضعیت مصرف گاز در سال گذشته نشان میدهد بعد از بخش خانگی و تجاری، نیروگاهها بزرگترین مصرفکنندگان گاز طبیعی هستند. هرچند در دو بخش خانگی و تجاری نیز عوامل مختلفی به مصرف غیربهینه و هدررفت گاز طبیعی منجر شده اما اتفاقی که در نیروگاههای کشور رخ میدهد، منحصربهفرد است. بر اساس اعلام حسین حسینزاده، مدیرعامل شرکت بهینهسازی مصرف سوخت، حدود ۸۰ درصد برق تولیدی توسط نیروگاههای کشور، از طریق گاز بهدست میآید. این وابستگی شدید به گاز طبیعی، چند دلیل و پیامد مهم دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. در طول سالهای گذشته، عمده سرمایهگذاریها در بخش نیروگاهی بر احداث نیروگاههای گازی متمرکز شده که به دلیل «فراوانی گاز طبیعی در کشور» و «هزینه کمتر ساخت و راهاندازی نسبت به سایر نیروگاهها» رخ داده است، اما همین موضوع سبب شده تنوع سبد انرژی بهشدت کاهش یابد و در صورت بروز هرگونه بحران در تأمین گاز، تولید برق نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
چارهای جز استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر نداریم
یکی از راههای کاهش ناترازی گاز استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر است. مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس بهتازگی در همایش بهرهوری که در سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد، اظهار کرد: «بهمنظور حل معضل ناترازی نیرو چارهای جز استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر نداریم.»
کاهش وابستگی نیروگاههای ایران به گاز طبیعی، یک ضرورت است و برای برونرفت از این وضعیت، نیازمند برنامهریزی جامع و سرمایهگذاریهای کلان در حوزه انرژی هستیم. تنوعبخشی به سبد انرژی و استفاده از منابع انرژی پاک و پایدار میتواند به بهبود امنیت انرژی کشور و کاهش آلودگی محیطزیست کمک کند.
دولت برای پایداری جریان گاز تلاش میکند
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت: دولت در ۱۰۰ روز گذشته همه تلاش خود را برای پایداری جریان گاز بهکار گرفته است و امید دارد با همکاری آحاد جامعه و همافزایی همه سازمانها، زمستانی گرم و بدون دغدغه را برای مردم به ارمغان بیاورد.
سعید توکلی با تشریح بخشی از دستاوردهای صنعت گاز در ۱۰۰ روز نخست به اجرای تزریق گاز به ایستگاه کنترل فشار گاز سمنان، بهمنظور گازرسانی بدون افت فشار و تأمین نیاز مصرفکنندگان استان سمنان، همچنین حوزه شمال شرق استان تهران اشاره و اظهار کرد: با راهاندازی این ایستگاه، فشار ثابت psi ۵۵۰ برای خط سمنان - ری فراهم شد.
تزریق گاز به گستره نخست خط لوله گاز میناب - سیریک
وی تزریق گاز به قطعه اول خط لوله میناب - سیریک به طول ۹۰ کیلومتر با هدف ایجاد زیرساختهای لازم برای صادرات گاز به عمان را از دیگر پروژههای انجامشده در ۱۰۰ روز نخست دولت چهاردهم اعلام و تصریح کرد: با تزریق گاز به گستره نخست این پروژه به طول ۱۲۰ کیلومتر در آینده نزدیک، صنایع شرق استان هرمزگان از نعمت پایدار گاز بهرهمند میشوند. معاون وزیر نفت بیان کرد: گازرسانی به شهرها، روستاها و صنایع شهرهای میناب، سیریک و منطقه صنعتی گروک و نیروگاه برق کوهستک از دیگر مواهب اجرای گستره میناب - سیریک است.
تزریق گاز به قطعه ۲ خط لوله گاز رشت - چلوند
توکلی پروژه احداث خط لوله جدید انتقال گاز از رشت تا چلوند را از دیگر پروژههای انجامشده در این مدت برشمرد و گفت: این پروژه ۱۵۰ کیلومتری که در سالهای اخیر آغاز شده بود، پس از تکمیل ۸۰ کیلومتر از آن و اخذ مجوزهای لازم با رعایت دستورالعملهای ایمنی، عملیات تخلیه هوا و تزریق گاز آن، اجرایی شد.
ناترازی گاز و راهکارهای برطرف کردن آن
ناترازی گاز در ایران به عنوان یکی از چالشهای مهم بخش انرژی کشور شناخته میشود. طبق اظهارات اخیر مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، کشور با ناترازی روزانه حدود ۲۶۰ میلیون مترمکعب گاز روبهروست. این وضعیت بهویژه در فصل زمستان و با افزایش مصرف خانگی و صنعتی، به یک مسئله بحرانی تبدیل میشود.
با گسترش شبکههای گازرسانی در سراسر کشور و توسعه صنایع انرژیبر، مصرف داخلی گاز بهویژه در فصول سرد سال به طور قابلتوجهی افزایش یافته است. سرمایهگذاری ناکافی در پروژههای توسعه میادین گازی و همچنین نوسازی زیرساختهای تولید، انتقال و ذخیرهسازی باعث کاهش توانایی تولید پایدار و پاسخگویی به تقاضا شده است.
همچنین بسیاری از صنایع و خانوارها از تجهیزات قدیمی و کمبازده استفاده میکنند که منجر به مصرف بیش از حد گاز میشود.
از پیامدهای این مسأله میتوان به خاموشیها و قطع گاز اشاره کرد، ناترازی گاز میتواند منجر به قطع گاز در برخی مناطق و یا کاهش فشار در شبکه توزیع شود که بهویژه در فصل زمستان، باعث ایجاد مشکلات جدی برای مصرفکنندگان میشود.
صنایع عمده انرژیبر مانند پتروشیمی، فولاد و سیمان ممکن است به دلیل محدودیت در تأمین گاز، با کاهش تولید و خسارتهای اقتصادی مواجه شوند. توسعه میادین گازی جدید و سرمایهگذاری در فناوریهای نوین استخراج میتواند به افزایش تولید و کاهش ناترازی کمک کند. همچنین، افزایش ظرفیت ذخیرهسازی گاز برای مدیریت مصرف در فصلهای پیک ضروری است.همچنین آموزش مصرف بهینه گاز و استفاده از تجهیزات با بازده بالا، میتواند به کاهش مصرف داخلی کمک کند. همچنین، تشویق صنایع به نوسازی تجهیزات و استفاده از فناوریهای نوین انرژیبر، میتواند بخشی از بار مصرفی را کاهش دهد. اجرای سیاستهای اصلاحی در زمینه قیمتگذاری گاز به گونهای که مصرفکنندگان را به استفاده بهینه و جلوگیری از اسراف تشویق کند، میتواند مؤثر باشد. با استفاده از تکنولوژیهای نوین و سرمایهگذاری در پروژههای بهینهسازی انرژی، میتوان مصرف گاز در بخشهای مختلف را بهصورت مؤثرتری مدیریت کرد.
ناترازی گاز در ایران به دلیل افزایش مصرف و عدم تناسب آن با ظرفیتهای تولید و زیرساختی، به یک چالش جدی تبدیل شده است. با این حال، با اجرای تدابیر مناسب از جمله افزایش تولید، بهینهسازی مصرف و سرمایهگذاری در زیرساختها، میتوان از شدت این ناترازی کاست و به ثبات در تأمین گاز کشور دست یافت. همکاری همهجانبه دولت، بخش خصوصی و مصرفکنندگان در این مسیر ضروری است.
مصرف گاز طبیعی در بخشهای مختلف اقتصاد ایران
آمار سهم مصرف گاز طبیعی در بخشهای مختلف اقتصادی از سال ۱۳۹۰ نشان میدهد که بخش خانگی، تجاری، نیروگاهها بیشترین سهم در سبد و رشد مصرف گاز طبیعی در ایران را داشته اند. هرچند یکی از ایرادات مهمی که در جمعآوری دادهی مصرف گاز کشور وجود دارد این است که آمار مصرف گاز طبیعی بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده به صورت تفکیک شده بیان نمیشود و در ترازنامهی هیدروکربوری به عنوان مرجع تراز انرژی کشور و همچنین گزارش عملکرد شرکت ملی گاز ایران، آمار مصرف به صورت تجمیعی بیان میگردد. این معضل سبب شده که کار سیاستگذار برای برنامهریزی و تعیین راهکار نیز سخت شود.
بعد از بخش خانگی و تجاری، نیروگاهها بزرگترین مصرفکنندگان گاز طبیعی هستند. میانگین راندمان نیروگاههای کشور حدود ۳۲% است و بخش زیادی از گاز در این بخش اتلاف میشود. این در حالی است که در سال گذشته به دلیل ناترازی گاز طبیعی حدود ۱۸ میلیارد لیتر معادل ۹ میلیارد دلار سوخت مایع (نفتگاز و مازوت) در نیروگاهها استفاده شده است. قیمت پایین گاز سوخت و عدم وجود تکنولوژی مناسب موجب از دست رفتن قدرت رقابت نیروگاههای تجدیدپذیر در برابر نیروگاههای حرارتی شده است. به طوری که با وجود پتانسیلهای بسیار خوبی که در ایران وجود دارد تنها حدود ۱% از انرژی کشور توسط منابع تجدیدپذیر تامین میگردد و سرمایهگذاری در این بخش از صرفهی اقتصادی مناسب برخوردار نیست. ناگفته نماند در مدت اخیر برنامههایی برای گسترش ظرفیت تجدیدپذیر پیادهسازی شده که کافی نبوده اند.
زنجیره تولید تا مصرف گاز طبیعی ایران در سال ۱۴۰۲
در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۵۹ میلیون مترمکعب در روز گاز طبیعی تولید شده که پس از کسر فلر و سوخت پالایشگاهها نهایتا ۷۳۰ میلیون مترمکعب گاز قابل مصرف باقی میماند. از این میزان نیز بخشی برای مصرف مجدد و در ماههای گرم سال ذخیرهسازی شده (۹ میلیون مترمکعب در روز) و بخشی نیز صرف تزریق شده یا سایر مصارف عملیاتی (۳۶ میلیون مترمکعب در روز) گشته است. نهایتا ۶۸۵ میلیون مترمکعب در روز صرف امور گازرسانی شده که از این مقدار نیز ۴۷% سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده بوده است. سهم صنعت پتروشیمی در سال ۱۴۰۲ از مصرف گاز طبیعی حدود ۷۲ میلیون مترمکعب در روز بوده است. لازم به ذکر است مقداری واردات از طریق سوآپ با ترکمنستان و مقداری تعهد صادراتی به ترکیه و عراق نیز وجود دارد که آمار دقیق آنان اعلام نشده است.
وضعیت ناترازی گاز طبیعی
انرژی در تمام کشورها یک کالای استراتژیک محسوب میشود یعنی نیاز ضروری و حیاتی کشور است و برای تأمین آن باید یک برنامهریزی مناسب، دقیق و بلندمدت انجام شود تا خللی در روند عرضه به موقع آن ایجاد نگردد. باتوجه به اینکه حدود ۷۲% انرژی کشور توسط گاز طبیعی تأمین میشود اما «وابستگی شدید به عدم وجود جایگزین مناسب»، «افزایش مصرف غیربهینه»، «عدم افزایش ظرفیت تولید» و «نداشتن نگاه استراتژیک و توهم نامتناهیبودن این منابع» منجر به وقوع ناترازی در کشور شده است. پیشبینی میشود اگر روند فعلی عرضه و تقاضای گاز طبیعی ادامه پیدا کند در سال ۱۴۲۰، افت فشار مخازن پارس جنوبی در کنار افزایش بیرویه مصرف باعث ناترازی حدود ۱۰۰۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد شد. برای فهم بهتر این عدد باید یادآوری کنیم مصارف گازرسانی کشور در سال ۱۴۰۲ حدود ۶۸۵ میلیون مترمکعب در روز بوده است!
علاوه بر این موارد مصرف بخش خانگی و تجاری در فصول مختلف سال نیز نوسانات زیادی دارد و در فصل سرد الگوی مصرف حاملهای انرژی بهویژه در بخش خانگی بالا میرود که موجب قطع گاز صنایع و تحمیل عدمالنفع به کشور میشود. بنابراین باتوجه به تفاوت مصرف گاز طبیعی در فصول مختلف ناترازی گاز طبیعی، به ۲ دسته ناترازی فصلی و ناترازی سالیانه تقسیم میشوند. منظور از ناترازی فصلی، ناترازی است که در فصول مختلف ایجاد شده و اثرات کوتاهمدتی دارد به طور مثال در فصل سرما به تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی افزایش مییابد و به دلیل ترجیح خانه بر کارخانه، باعث قطعی موقت گاز برخی صنایع مثل فولاد و پتروشیمی میشود. ناترازی سالیانه، ناترازی است که تمامی بخشهای اقتصادی را تحتتأثیر قرار داده و آثار زیانباری بر تولید و تجارت بینالمللی کشور دارد و اثرات بلندمدتی بر جامعه میگذارد. به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس ناترازی سالانه در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۲۳ میلیون مترمکعب در روز بوده است.
چیزی که واضح است این است که تعرفههای گاز طبیعی باید اصلاح گردد. اما این اصلاحات باید «تدریجی» و «منطقی» باشند و عواید حاصل مجدد به مردم بازگردانده شود. پلکانیکردن تعرفهی گاز خانگی به صورتی که شیب افزایش قیمت از ابتدا محسوس باشد. در صنایع نیز تعیین نرخ گاز باید به صورت «شفاف» بیان گردد. هماکنون تعرفهی صنایع بزرگ (پالایشگاه، فولاد، سیمان و…) براساس درصدی از نرخ خوراک پتروشیمیها بیان میشود اما مبنای این درصد مشخص نیست. پیشنهاد میشود نرخ گاز طبیعی صنایع بر مبنای «قیمت جهانی محصولات»، «میزان صادرات در سبد تولیدات»، «سهم انرژی در بهای تمامشده» و «حجم انرژی استفاده شده» تعیین گردد. شایان ذکر است تغییر قیمت بدون مهیاکردن تجهیزات و شرایط بهینهسازی مصرف جز فشار بیشتر بر مردم و صنایع اثر دیگری نخواهد داشت.
هدفگذاری ایران برای تبدیلشدن به هاب انرژی منطقه
معاون امور بینالملل و بازرگانی وزیر نفت بر اهمیت سیاست همسایگی و تلاش برای تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه تأکید کرد و ظرفیتهای راهبردی پایانههای نفتی ایران را فرصتی بینظیر برای توسعه اقتصادی و راهبردی دانست.
سید علیمحمد موسوی در بازدید از پایانه نفتی شمال که با همراهی علیرضا جهانگیری، دستیار وزیر امورخارجه در امور دریای خزر و عباس اسدروز، مدیرعامل شرکت پایانههای نفتی ایران برگزار شد با اشاره به سیاستهای کلان وزارت نفت، گفت: عظمت کار در صنعت نفت بسیار بالاست و سیاست ما سیاست همسایگی است و تأکید وزیر نفت این است که ایران به هاب انرژی منطقه تبدیل شود.
وی با تأکید بر اینکه دولت فعلی قصد دارد تعاملهای خود را با همسایگان گسترش دهد، افزود: پایانه نفتی شمال با ظرفیتهای عظیم خود، فرصتی مهم برای توسعه صنعت نفت کشور است، این پایانه با زیرساختهایی نظیر مخازن ذخیرهسازی، سیستمهای بارگیری مدرن و خطوط لوله جریانی، یکی از پیشرفتهترین پایانههای منطقه دریای خزر است و باید بهطور مداوم بهروز و نگهداری شود.
معاون امور بینالملل و بازرگانی وزیر نفت همچنین به اهمیت موضوع سوآپ نفتی اشاره کرد و گفت: احیای مجدد سوآپ نفتی، برای کشور اهمیت راهبردی و اقتصادی دارد، با استفاده از موقعیت ژئوپولیتیک خدادادی که در اختیار ایران است، میتوانیم به شکوفایی اقتصادی و افزایش تعاملهای بینالمللی دست یابیم.
استمرار جریان صادرات نفت؛ مأموریت اصلی شرکت پایانههای نفتی ایران
عباس اسدروز، مدیرعامل شرکت پایانههای نفتی ایران، در این بازدید بر اهمیت مأموریت شرکت در تداوم صادرات نفت و میعانات گازی تأکید کرد و گفت: استمرار جریان صادرات نفت، مأموریت اصلی شرکت پایانههای نفتی ایران است که بهصورت ایمن، پایدار و با کمترین هزینه انجام میشود، این شرکت بهعنوان یک سازمان چابک، در پنج منطقه عملیاتی کشور شامل خارک، شمال، عسلویه، ماهشهر و جاسک فعالیت دارد.
وی با اشاره به اینکه پایانه نفتی خارک، بهعنوان مرکز اصلی صادرات نفت کشور، از زیرساختهای راهبردی شامل خطوط لوله زیردریایی، مخازن ذخیرهسازی و اسکلههای صادراتی برخوردار است، افزود: این پایانه در دوران دفاع مقدس، باوجود حملههای مکرر، مأموریت حیاتی خود را بهخوبی انجام داد و اکنون نیز نقش کلیدی در صنعت نفت ایفا میکند.
مدیرعامل شرکت پایانههای نفتی ایران اظهار کرد: پایانه نفتی جاسک نیز بهعنوان پایانه پشتیبان خارک، در حال تکمیل است و کارکنان شرکت پایانههای نفتی ایران در خط مقدم جنگ اقتصادی، آماده اجرای مأموریتهای محوله در حوزه صادرات نفت و گاز هستند.
بارگیری روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت در پایانه نفتی شمال
علی معلمی، رئیس پایانه نفتی شمال هم گفت: پایانه نفتی شمال، با برخورداری از اسکله و سامانههای پیشرفته بارگیری و اندازهگیری، نقش مهمی در ذخیرهسازی و صادرات نفت خام دارد. این پایانه توانایی بارگیری روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت را دارد و با تکیه بر نیروی انسانی توانمند داخلی، آماده انجام همه مأموریتها برای پیشرفت کشور است.
در این بازدید، بر ضرورت توسعه پایانههای نفتی ایران و استفاده از ظرفیتهای راهبردی کشور برای تحقق اهداف کلان اقتصادی تأکید شد.
|
|
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/24329/49057/146448
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/24329/49057/146449
آدرس مطلب: http://emtiazdaily.ir/newspaper/page/24329/49057/146450
|
- بهرهبرداری از ۳ طرح جمعآوری گازهای همراه تا پایان سال
- پایان ناترازی با اصلاحات «تدریجی» و «منطقی»
- هدفگذاری ایران برای تبدیلشدن به هاب انرژی منطقه