زوال زندگی روستایی در ایران

 محمد هدایتی 

بر مبنای آمارهای موجود در سال 1400، حدود 70 درصد از جمعیت کشور در شهرها زندگی می کنند و 30 درصد در روستاها. این آمار نشان دهنده تغییراتی اساسی در طول چد دهه اخیر است که در طی آن روستا به تدریج قافیه را به شهر می بازد. هرچند تغییرات در الگوهای سکونت روندی کمابیش ثابت در همه کشورهایی بوده که مدرنیزاسیون را تجربه کرده اند. اما سرعت و البته کیفیت این تغییر در ایران مسائلی اساسی را ایجاد کرده است. در حالیکه مدت هاست از توانمندسازی روستاها گفته می شود، اما طرح های در نظر گرفته شده نتوانسته اند مانع از خالی شدن روستاها شوند و بتریج شاهد افت یا زوال زندگی روستایی در ایران هستیم. درباره این پدیده به چند نکته می توان اشاره کرد.

نخست پای مسئله امکانات و جذابیت های زندگی شهری در میان است. طبیعی است که پویایی ها و تحرک اقتصادی شهرها در همه جا بیشتر از روستاها بوده است، اما این مسئله شکل متفاوتی به خود گرفته است. مسئله این است که دولت ها قادر نبوده اند شرایطی فراهم کنند تا بتوانند حداقل جمعیت ها را در روستاها حفظ کنند. نخواسته اند تا با سرمایه گذاری هایی، امکان ماندن را فراهم کنند. برای مثال یکی از علل مهاجرت از روستاها فراهم کردن امکانات تحصیل برای فرزندان بوده است، آن هم نه لزوما در سطح تحصیلات دانشگاهی بلکه تحصیلات اولیه و نهایتا در حد دبیرستان. در سال های اخیر بسیاری از مدارس راهنمایی و دبیرستان در روستاها با این توجیه که تعداد دانش آموزان زیاد نیست تعطیل شده اند. پیامد ناگزیر این وضعیت این بوده است که بسیاری از خانواده ها که شاید تمایلی هم به مهاجرت و تحمل هزینه ها و مرارت های آن نداشته اند بار سفر ببنند. همه می دانیم که این مهاجرت ها، علاوه بر خالی شدن روستاها مشکلات شهری بسیار جدی چون حاشیه نشینی به وجود اورده آند. از طرف دیگر باید برای این جمیعت مهاجر زیر ساخت هایی شهری فراهم آید، زیرساخت هایی که ایجادشان زمان بر است و می دانیم در بسیاری از جاها وجود ندارند. احتمالا هزینه فراهم آوردن امکاناتی مثل مدارس در روستاها، از هزینه های متعاقب مهاجرت بسیار کمتر است. اما دولت های نخواسته اند چنین کار ساده ای انجام دهند. 

مسئله دیگر از بین رفتن زیست روستایی است با تمام دلالت های آن. روستاهای کنونی ما نشانی از ویژگی های روستایی ندارند. کشاورزی و باغداری به محاق رفته است و در جاهایی که وجود دارد، در غیاب نظارت درست دولتی با اتلاف بی رویه منابع همچون آب روبروییم. دامداری که دلالت های اقتصادی جدی برای کشور در زمینه تامین گوشت و فراورده های لبنی داشت به فراموشی سپرده شده است و امروز نشان چندانی در روستاهای باقیمانده ندارد. در نتیجه نارچاریم به واردات بی رویه این اقلام دست بزنیم. همه این ها خبر از وخامت حیات روستایی می دهد. مقایسه کنید این وضعیت را با کشورهای توسعه یافته که در آن در کنار تمام روندهای مدرنیزاسیون، حیات روستایی کماکان پویا است و نقشی اساسی در اقتصاد کشورها دارد. 

دولت های ما، همنوا با الگویی از مدرنیزاسیون بی برنامه و لجام گسیخته نتوانسته اند از روستاها محافظت کنند. نتیجه از یک طرف نابودی آن ها و به جان خریدن تمام پیامدهای اقتصادی- اجتماعی و سیاسی مهاجرت بوده است. 

رئیس جمهور وفاق موجود میان دولت و مجلس را فرصتی برای غلبه بر مشکلات دیرپای کشور دانست و با تاکید بر همدلی میان دو قوه مجریه و مقننه، گفت: مسئولیت مشترک همه اجزای جمهوری اسلامی، گره‌گشایی از زندگی مردم، جبران عقب‌ماندگی‌ها و حرکت پرشتاب به سوی پیشرفت و تعالی کشور است

رئیسی با بیان اینکه همه بر یک کشتی سوار هستیم و ناکامی هر کدام از ما به پای نظام جمهوری اسلامی نوشته می‌شود، گفت: بنده به سهم خود در دولت هر قانونی را که در مجلس تصویب می‌شود، بدون معطلی برای اجرا ابلاغ می‌کنم و باور دارم حتی اگر قانونی از نظر ما نقص یا ضعفی دارد، نباید در اجرا با تاخیر مواجه شود، بلکه باید تلاش کرد در حین اجرا اشکالات آن در خود مجلس برطرف شود.

رئیس جمهور تصریح کرد: نمایندگان مجلس همانگونه که با بررسی و دقت‌نظر خود در زمان بررسی صلاحیت وزرا از دولت حمایت کردند، هم اکنون نیز از دولت به عنوان تجلی اراده مردم در مسیر توسعه و پیشرفت کشور حمایت کنند.

رئیسی با بیان اینکه همکاری دولت و مجلس تاکنون نتایج سازنده‌ و مهمی داشته است، افزود: اصلاحات اقتصادی که در این دولت با حمایت مجلس آغاز شد، از جمله کارهایی بود که سال‌ها معطل مانده و دولت‌ها و مجالس قبل از زیر بار اجرای آن شانه خالی کرده بودند.

رئیس جمهور افزود: امروز فرصتی در اختیار دولت و مجلس است که می‌توانیم و باید از آن به نفع کشور و مردم بهره ببریم.

معاون فناوری‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور گفت: پس از ارسال پیامک اطلاع‌رسانی برای مشمولان مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت و باغ ویلا، تاکنون حدود ۲۸۰۰ مودی به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان، مراجعه و ثبت نام کرده‌اند.

افشین خدامرادی با اشاره به اینکه تاکنون برای ۱۲ هزار و ۴۰۰ مالک خانه واحد مسکونی گران قیمت و باغ ویلا پیامک اطلاع رسانی ارسال و مطالبه مالیات انجام گرفته است، گفت: از این تعداد تاکنون حدود ۲۸۰۰ مودی به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان به نشانی my.tax.gov.ir مراجعه و ثبت نام کرده‌اند. وی با بیان اینکه اخذ مالیات از واحدهای مسکونی گران قیمت و باغ ویلاها به استناد ضوابط اجرایی بند (خ) تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و در دولت سیزدهم کلید خورد، گفت: از جمله مهمترین آثار اجرای این قانون، افزایش عدالت مالیاتی، نظم بخشی به اقتصاد و غلبه بر سوداگری در بازار مسکن است.خدامرادی تصریح کرد: تاکنون ۳۰۰ مودی مشمول مالیات مذکور نسبت به پرداخت مالیات اقدام کرده و همچنین از مجموع ۲۸۰۰ مودی که در سامانه مالیاتی ثبت نام کرده‌اند، تعداد ۹۲۱ نفر نسبت به مالیات تعیین شده یا مشمولیت این مالیات اعتراض کرده‌اند که اعتراضات آنها در دست پیگیری است.وی افزود: مشمولان مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت و باغ ویلاها که پیامک اطلاع رسانی برای آنها ارسال شده، لازم است ضمن مراجعه به درگاه ملی خدمات الکترونیک مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir و ثبت نام در آن، میزان مالیات متعلقه را مشاهده کرده و نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند.

وزیر راه و شهرسازی از آمادگی ایران برای تامین نیازهای ترانزیتی ۸ کشور محصور در خشکی منطقه خبر داد و خواستار تخصیص منابع مالی بین‌المللی می‌تواند برای توسعه زیرساخت‌ها شد.

رستم قاسمی وزیر راه  شهرسازی در کنفرانس کشورهای در حال توسعه محصور در خشکی در عشق آباد، ‌پایتخت ترکمنستان برگزار شد، ‌ نسبت به تاثیر این نشست در انجام اقدامات موثر برای کمک به تحقق اهداف توسعه‌ای کشورهای محصور در خشکی ابراز امیدواری کرد.

قاسمی در ادامه سخنان خود خاطر نشان کرد: یک چهارم ۳۲ کشور در حال توسعه محصور در خشکی در جهان، یعنی ۸ کشور افغانستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان دارای تعاملات ترانزیتی دو جانبه و چندجانبه نزدیک با ایران هستند.

به گفته وزیر راه و شهرسازی، ‌ ایران آمادگی دارد به عنوان یک کشور در حال توسعه ترانزیت در کنار سایر کشورهای ترانزیت منطقه، نیازهای ترانزیتی ۸ کشور محصور در خشکی منطقه را برآورده سازد و در مقابل انتظار دارد جامعه بین‌المللی هم نقش خود را ایفا کند. براساس گزارش وزارت راه و شهرسازی، وی ادامه داد: منابع مالی بین‌المللی می‌تواند برای ساخت برخی زیرساخت‌های موجود در کشورهای ترانزیت و محصور در خشکی منطقه در نظر گرفته شود.

«رویداد هم‌افزایی مدیریت ایران»، نمایشگاهی از جنس «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین»

شهردار پایتخت درباره بازداشت یکی از مدیران حقوقی شهرداری تهران گفت: این امر توسط مجموعه‌های داخلی شهرداری انجام شده و یک امر صیانتی است.

علیرضا زاکانی شهردار تهران  در حاشیه مراسم بزرگداشت روز خبرنگار در جمع اصحاب رسانه در پاسخ به پرسشی درباره بازداشت یکی از مدیران شهرداری در بخش حقوقی اظهار کرد: این اتفاق توسط مجموعه های داخل شهرداری انجام شده و یک امر صیانتی است و تا ابعاد آن روشن نشود قابل توضیح بیشتر نیست.

وی ادامه داد: یک سال و ۱۲ روز است که خادمی مردم تهران را انجام می دهیم و در این مدت توانسته ایم در محاکم  ۱۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از حقوق  را به نفع شهرداری صیانت کنیم و همچنین بالغ بر ۷۵۰۰ میلیارد تومان اماکن را پس بگیریم.

شهردار پایتخت افزود: مواجهه با فساد را وظیفه خود می‌دانیم و این کار را به صورتی انجام می‌دهیم که استیفای حقوق مردم به صورت عملی صورت گیرد. شرایطی که درباره یکی از مدیران شهری اتفاق افتاده در مسیر رسیدگی است و در صورت روشن شدن ابعاد آن به مردم اطلاع رسانی می شود.

شهردار تهران درخصوص اضافه کردن واگن‌ها و بهبود شرایط متروی تهران گفت: وزیر کشور در نامه ای به آقای میرکاظمی بحث تامین ۶۳۰ واگن برای متروی تهران را مطرح کرد و مسیر این کار در دولت هموار و مصوبات آن گرفته شده است. این فعالیتی که سال‌ها توسط دولت قبل راکد مانده بود امروز توسط این دولت عملیاتی شد. 

وی با بیان اینکه علاوه بر این تامین ۴۲۰ دستگاه واگن داخلی نیز در حال پیگیری است، اضافه کرد:  برای۱۱۳ دستگاه وارد قرارداد شدیم که برای آن دولت ۷۷ میلیون یورو مصوب کرده و مقدمه این کار فراهم است و الباقی را تا ۴۲۰ دستگاه ناظر به تولید داخل حرکت می کنیم؛ در واقع مسیر تولید واگن و اضافه کردن آن به مترو فراهم شده است  و این واگنها برای سالیان بعد به ناوگان اضافه می شود. 

زاکانی در ادامه درخصوص ماده ۱۷ و برداشت شهرفروشی از آن عنوان کرد: ماده ۱۷ ناظر به تغییر کاربری و کمیسیون ماده پنج است که تغییر کاربری در طرح تفصیلی بررسی می شود؛ مسئولیت کمیسیون ماده پنج در سراسر کشور با استانداران استانها است غیر از تهران که مسئولیتش با شهردار است اما معاونین چند وزارتخانه در این کمیسیون حضور دارند و ما در آن کمیسیون به صورت جمعی تصمیم می گیریم و شهرداری به تنهایی تصمیم گیر نیست؛ ضمن اینکه طرح تفصیلی برای سال آینده باید مورد بازنگری قرار بگیرد و ما باید با یک نگاه دقیق در مورد نیاز شهر این تغییرات را اعمال کنیم و  در واقع شهر فروشی در این مساله معنایی ندارد.

بنا براعلام سایت شهر، شهردار تهران در مورد اقدامات شهرداری برای اربعین یادآور شد: به عنوان بخشی از کاری که هر سال شهرداری دنبال می کند با یک گستردگی بیشتر در خصوص خدمت به زوار امام حسین (ع) در اربعین انجام وظیفه می کنیم. بخشی از این اقدامات در مرزهایمان با عراق، بخشی ناظر به ترابری داخل عراق و قسمت‌هایی نیز درباره خدمتگزاری در موکب ها،  سلامت و ارائه خدمت به زوار و موضوع صیانت است و درواقع  بسته‌ ای از خدمت ارائه می کنیم؛  در ستاد عالی که در وزارت کشور تشکیل شده نیز به عنوان یک بخش فعال خدمتگزاری می کنیم.